Een vrije dag n.a.v. een katholiek dogma?
Het klinkt idd nogal anachronistisch. In een tijd dat bijna geen mensen deze vrije dag nog benutten om dit geloofsgeheim te overdenken of liturgisch te vieren, wat oorspronkelijk wel de bedoeling was. Deze verlofdag stamt duidelijk uit een tijd dat zowel op bestuursniveau als in de samenleving de katholieke doctrine allesbepalend was. Het dogma werd afgekondigd door paus Pius XII ( pontificaat 1939-1958). Het was één van de weinige keren dat een paus gebruik maakte van zijn onfeilbaar leergezag om een geloofswaarheid als voor waar aan te nemen voor alle katholieke gelovigen. De devotie stamt echter al uit de 6de eeuw, eerst in de orthodoxe kerk naderhand in de westerse kerk. De vrije dag bestond al in de Verenigde Nederlanden en werd voortgezet na 1830 toen België onafhankelijk werd.
Waarom werd het dogma zo laat afgekondigd?
Dit dogma bouwt voort op het vorige dogma uit 1854 van “ De Onbevlekte Ontvangenis ”. De kerk redeneerde als volgt: als Maria vanaf haar eerste ontstaan in de moederschoot van Sint Anna gevrijwaard was van de erfzonde, kon ze ook niet het bederf van de dood kennen als gevolg van de erfzonde. Ze stierf wel zoals haar Zoon maar werd onmiddellijk na haar dood met lichaam en ziel opgenomen ten hemel, ze deelde dus als eerste ten volle in Jezus verrijzenis en in de vruchten van zijn liefdesdood. Spreken van een hemelvaart zoals Jezus is niet helemaal correct. Maria steeg niet uit eigen kracht naar de hemel maar werd door een ingrijpen van God aan de aardse werkelijkheid onttrokken.
De teksten van het tweede Vaticaans concilie verwoorden in het hoofdstuk Lumen Gentium het dogma als volgt: “Tenslotte is de onbevlekte Maagd, gevrijwaard van ieder smet van de Erfzonde, in het voltooien van haar aardse levensloop, met lichaam en ziel in de hemelse heerlijkheid opgenomen en door de Heer verheven tot koningin van het heelal om zo gelijkvormiger te worden aan haar Zoon, de Heer der heren en de overwinnaar van zonde en dood” (LG 59).
Zijn er nog nieuwe Mariadogma ’s in de maak?
Het volgende dogma zou geweest zijn “ Maria Middelares van alle genade “, wat betekende dat alle genade alleen via haar te bekomen was. Priester Poppe ijverde fel voor de afkondiging van dit dogma maar de kerk besloot wijselijk tot een dogmastop. Maria kreeg geen apart hoofdstuk meer in de documenten van het 2de Vaticaans concilie maar kreeg een plaats in het document over de kerk. Ze was een uitmuntend lid van de kerk. Voordien dreigde zij bijna tot vierde persoon van de Goddelijke Drievuldigheid te worden uitgeroepen.
Wat kan het dogma ons vandaag nog bieden?
Het dogma biedt de gelovigen troost en hoop door te benadrukken dat er ons een mooie toekomst wacht na de dood. We zullen onze overledenen terugzien . “ Met lichaam en ziel “ betekent dat we hen onmiddellijk zullen herkennen en het weerzien aan ons een grote, vreugdevolle emotie zal ontlokken, indien we hen hier schrijnend gemist hebben.
Ten hemel opgenomen betekent ten andere niet dat ze op een andere plaats zijn. Ze zijn ons meer nabij dan vroeger maar ontsnappen aan onze zintuigelijke waarneming. Ze zijn zoals wij maar niet meer gebonden aan tijd en ruimte. We mogen ze altijd en overal nabij weten en met hen in gesprek gaan. Ze hebben ook niets van hun natuurlijke begaafdheid verloren en van wat ze tijdens hun aardse leven geleerd hebben verloren. Kun je je Mozart voorstellen zonder muziek? ( uit “ De nacht zal lichten als de dag “ Wilfried Stinissen ) Voor wie dit kan geloven is dat een grote troost.
Stoute tongen beweren wel eens dat godsdienst net ontstond door het verlangen naar een leven na de dood en een weerzien van onze geliefden.
Het is nog niet omdat we er zo hevig naar verlangen dat er aan dat verlangen niets beantwoordt. De menselijk ervaring leert ons dat ware liefde geen definitieve scheiding verdraagt. Als God Liefde ten volle is dan is het ook voor Hem een ondraaglijk iets één van zijn kinderen voorgoed te zien verloren gaan. Daarom alleen al mogen we als gelovigen aannemen dat God er voor zal zorgen dat elke scheiding van onze geliefden geen definitieve scheiding is. Het is ook niet toevallig het dogma op 1 november werd afgekondigd.
U bent een fervent liefhebber van klassieke muziek. Kan u ons een werk aanbevelen dat ons troost kan bieden en dit dogma ondersteunt?
In het hart van zijn requiem ( 1865 ) heeft Johannes Brahms een subliem moment van troost ingelast. Op het einde van de aria laat Brahms het woordje “ wiedersehen “ verschillende keren herhalen als een smachtend zuchten van liefde en rouw.
Het is niet zomaar een requiem, het is een mis voor de levenden, bedoeld als troost. Brahms verloor zijn moeder in 1865, wat een diep impact op hem had. Haar dood deed hem naar Bijbelse teksten zoeken die hem troost boden. Ook de dood van zijn vriend Robert Schumann in 1856 moet het idee reeds getriggerd hebben.
Het werd een werk dat zich tot de rouwden richt.
In plaats van de traditionele Latijnse teksten van een dodenmis koos Brahms voor een eigen selectie van Bijbelse teksten
Ihr habt nun Traurigkeit;
aber ich will euch wiedersehen
und euer Herz soll sich freuen
und eure Freude soll niemand von euch nehmen.
Ich will euch trösten,
wie Einen seine Mutter tröstet.
Sehet mich an:
Ich habe eine kleine Zeit
Mühe und Arbeit gehabt
und habe großen Trost funden.
We wensen iedereen een mooi en troostvol Hemelvaartsfeest!
Geïnterviewde was Walter Van Der Meulen
