De Wereldgebedsdag is een begrip dat tot ons gekomen is via de Orthodoxe Kerk en opgenomen door de Wereldraad van Kerken. De Rooms-Katholieke Kerk vond hier aansluiting en paus Franciscus riep 1 september uit tot Wereldgebedsdag voor de zorg voor de schepping. Bij de Orthodoxen is 1 september de start van het kerkelijk jaar en leest men in de liturgie voor uit Genesis. Dat de viering in de Katholieke Kerk op dezelfde datum valt als de Orthodoxe Kerk leent zich er toe om te werken aan een oecumenische houding. Het is een kans om gezamenlijk dezelfde uitdagingen het hoofd te bieden, wat doeltreffender is. Deze speciale gebedsdag voor het milieu sluit aan bij de encycliek Laudato Si’ (2015) van paus Franciscus die geheel gewijd is aan de ecologie, een biologische vakwetenschap. In deze encycliek wordt de kaart getrokken van de ‘integrale ecologie’ die aandacht heeft voor alle schepselen. De integrale ecologie vraagt om dringende en duurzame veranderingen in ons omgaan met de mens en de hele schepping, weg van een ongebreidelde consumptiedrang. In haar kielzog sluit de ‘agro-ecologie’ hier nauw bij aan omdat er verder gekeken wordt dan het louter economische. Agro-ecologie speelt in op het voorzien van de voedselproducenten in hun levensonderhoud en dat van hun gezin.
De zorg voor de schepping zou niet aan onze aandacht mogen voorbijgaan. Wij zijn immers deel van deze schepping: de aarde en de zee en al wie en wat zich daar op en in bevindt. Als het met de wereld niet goed gaat, dan gaat het met ons ook niet goed. Waar een leefomgeving of habitat vernietigd wordt, lijden mens en dier. Daarom stuurt de paus naar aanleiding van de Wereldgebedsdag een krachtige boodschap de wereld in. Hij nodigt ons uit om te bidden voor de hele schepping want zij heeft onze aandacht en zorg hard nodig. Aan de wereldleiders vraagt hij dringende doelen, zowel op klimaattop als op de biodiversiteitstop, die beide in het najaar door de Verenigde Naties (opgericht in 1945) worden georganiseerd. En de industrie roept hij toe te stoppen met het vernietigen van bossen, draslanden en bergen. Te stoppen met het vervuilen van rivieren en zeeën. Te stoppen met het vergiftigen van voedsel en mensen.
Een uitdaging voor scholen
De scheppingsperiode van 1 september tot 4 oktober heeft een grote oecumenische en levensbeschouwelijke rijkdom. Onder andere scholen zouden hieraan niet mogen voorbijgaan. Want de schoolgaande jeugd vandaag heeft de toekomst van de aarde morgen in handen. Aanknopend bij het geactualiseerde godsdienstleerplan voor het secundair onderwijs (2019) worden leraren uitgedaagd om te werken rond de zorg voor de schepping. Sommigen laten het Bijbels Scheppingsverhaal lezen als een toekomstplan om de aarde beter te maken. Anderen lezen een fragment uit de encycliek Laudato Si’ als een uitdaging tot een ecologische bekering. Of ze tonen de documentaire ‘Energy to Change’ over duurzame levensstijl. Het eigen (school)leven wordt hierbij onder de loep genomen en actie kan dan niet uitblijven. Met de richtvraag ‘Bij wie rust de verantwoordelijkheid omtrent het klimaatvraagstuk?’ wordt een gesprek onder de jongeren op gang gebracht. De antwoorden kunnen gaan van ‘Alleen wanneer er universele regels worden afgedwongen, zal er verandering mogelijk zijn’ tot ‘Ieder moet voor zich uitmaken wat zijn bijdrage is’. Verdeeld in groepen waarin de verschillende meningen vertegenwoordigd zijn, daagt de leraar zijn leerlingen uit om één of meerdere oplossingen te bedenken voor het klimaatvraagstuk waar de hele groep zich in kan vinden.
Met nieuwe ogen
Zorg dragen voor en bekommerd zijn om deze schepping, ons gemeenschappelijk huis, is geen politieke gril of een sociale modetrend. Het is een ethische verplichting voor iedereen en een religieuze verplichting voor gelovigen in het bijzonder. We moeten streven naar een lichtere voetafdruk en bescheiden en edelmoedig onze naaste dienen. Met een nauwe band tussen de economie van de meest kwetsbaren en de verandering van ons klimaat. Hoeveel hebben we er voor over om de verloren aarde terug te vinden? We zouden kunnen beginnen met nieuwe ogen te kijken naar de schepping. En ons verwonderen over dit complexe systeem, waarbij het ontzag voor de grootsheid van de Schepper alleen maar kan toenemen. Of om het met de woorden van de Nederlandse natuurkundige Cees Dekker te zeggen: ‘Op materieel niveau vind ik antwoorden in de fysica, maar ik ervaar mijn diepste geluk bij God. Het drijft me in mijn omgang met mensen en de gehele schepping’.
Agnes De Mulder
